DNS Nedir ve Ne İşe Yarar?

DNS, İngilizce "Domain Name System" ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçeye "Alan Adı Sistemi" olarak çevrilebilir. DNS açılımı ile birlikte bu sistemin internet trafiğinde nasıl kritik bir rol oynadığını anlamak önemlidir. İnternete bağlı her cihaz, bir DNS sunucusu aracılığıyla çalışır. Web sitelerinin IP adreslerine çevrilmesini sağlayarak internetin kullanılabilirliğini artırır. DNS olmasaydı her seferinde karmaşık ve uzun IP adreslerini hatırlamak zorunda kalırdık. Bu nedenle DNS, internetin temel yapı taşlarından biridir ve günlük internet kullanımını kolaylaştırır.

DNS, internet üzerindeki alan adlarını IP adreslerine çeviren bir sistemdir. Örneğin https://porty.tech gibi bir web adresi yazdığınızda, DNS sunucuları bu adresi 192.168.1.1 gibi bir IP adresine çevirir. Bu işlem internet tarayıcınızın doğru web sitesine yönlendirilmesini sağlar. Peki DNS ne işe yarar ve bu dönüşüm neden gereklidir? İnsanlar için kelimelerle ifade edilen alan adları daha akılda kalıcı ve kolay kullanımlıdır. Ancak bilgisayarlar IP adresleri ile iletişim kurarlar. Bu yüzden DNS, kullanıcı dostu alan adlarını IP adreslerine dönüştürerek hem kullanıcıların hem de sistemlerin işini kolaylaştırır.

DNS’in Tarihi ve Gelişimi

DNS’in tarihi, internetin ilk zamanlarına kadar uzanır. İlk başta, internet çok daha küçüktü ve her bilgisayarın IP adresi manuel olarak kaydedilirdi. Zamanla internet geliştikçe ve daha fazla cihaz ağa bağlandıkça bu yöntem yetersiz hale geldi. 1983 yılında DNS sistemi tanıtıldı ve bu sayede alan adları ile IP adresleri arasında otomatik çeviriler yapılmaya başlandı. Bu, internetin genişlemesini ve kullanıcı dostu hale gelmesini sağladı.

DNS Sunucusu Nedir?

DNS sunucuları alan adları ile IP adresleri arasında otomatik çevirme işlemini gerçekleştiren bilgisayar sistemleridir. İnternete bağlı her cihaz, bir DNS sunucusuna ihtiyaç duyar. Herhangi bir web sitesine erişmeye çalıştığınızda cihazınız bir DNS sorgusu yapar ve DNS sunucusu bu sorguya yanıt vererek sizi doğru IP adresine yönlendirir. DNS sunucusu yanıt vermiyor uyarısı ise DNS sunucusunun taleplerinize yanıt veremediğini ve internet bağlantınızın kesildiğini gösterir. Bu durumda DNS sunucusunu değiştirerek veya internet bağlantınızı yeniden başlatarak sorunu çözebilirsiniz.

DNS Nasıl Çalışır?

DNS’in nasıl çalıştığını anlamak için bir web sitesi ziyaret ettiğinizde gerçekleşen adımları inceleyelim. İlk olarak tarayıcınıza bir alan adı, örneğin https://porty.tech yazın. Bu alan adı, cihazınızın DNS istemcisi tarafından bir DNS sorgusuna dönüştürülür. DNS istemcisi, genellikle internet servis sağlayıcınızın (ISP) sağladığı bir DNS sunucusuna bu sorguyu gönderir. DNS sunucusu, alan adının kayıtlı olduğu IP adresini bulur ve bu adresi cihazınıza geri gönderir. Sonuç olarak, tarayıcınız bu IP adresine bağlanarak web sitesini yükler. Bu süreç, milisaniyeler içinde gerçekleşir ve kullanıcılar genellikle bu işlemin farkında bile olmazlar.

DNS Değiştirme Ne İşe Yarar?

Peki DNS değiştirme ne işe yarar? İnternet servis sağlayıcıları (ISP) genellikle kendi DNS sunucularını kullanmanızı sağlar. Bununla birlikte bu sunucular bazen yavaş olabilir veya bazı web sitelerine erişimi kısıtlayabilir. Bu gibi durumlarda DNS değiştirmek, daha hızlı ve güvenilir bir internet deneyimi sağlayabilir. Google DNS gibi alternatif DNS sunucuları kullanarak, daha hızlı bağlantı ve daha güvenli bir internet deneyimi yaşayabilirsiniz. 

Google DNS ve DNS Adresleri

Google DNS, internet kullanıcıları arasında yaygın olarak tercih edilen bir DNS sunucusudur. Google DNS kullanarak daha hızlı ve güvenilir bir internet bağlantısına sahip olabilirsiniz. DNS adresleri genellikle belirli IP adresleridir ve Google DNS için bu adresler 8.8.8.8 ve 8.8.4.4’tür. Google DNS yüksek performansı ve güvenilirliği ile bilinir ve dünya genelinde milyonlarca kullanıcı tarafından tercih edilir.

Özel DNS Nedir?

Özel DNS, kullanıcıların kendi belirledikleri DNS sunucularını kullanmalarını ifade eder. Bir başka deyişle özel DNS, kullanıcıların internet deneyimlerini özelleştirebilmelerini sağlayan bir sistemdir. Özel DNS sunucuları genellikle daha hızlı ve güvenilir hizmet sunar, bazı durumlarda ek güvenlik özellikleri de sağlar. Kullanıcılar özel DNS sunucuları sayesinde internet bağlantılarının hızını artırabilir ve erişim kısıtlamalarını aşabilirler. Ayrıca bazı özel DNS sunucuları, reklam engelleme ve kötü amaçlı yazılım koruması gibi ek güvenlik özellikleri sunar.

Gizli DNS Nedir?

Bazı durumlarda kullanıcılar internet aktivitelerinin izlenmesini önlemek için gizli DNS kullanırlar. Gizli DNS internet trafiğinizi gizli tutmak için kullanılan DNS sunucularıdır. Bu sunucular, kullanıcıların anonim kalmasına ve internet aktivitelerinin izlenmesini önlemeye yardımcı olur. Gizli DNS sunucuları genellikle şifreli bağlantılar kullanarak kullanıcıların verilerini korur ve üçüncü tarafların internet trafiğini izlemesini zorlaştırır.

DNS Öğrenme

DNS sunucunuzu öğrenmek internet bağlantınızın durumunu kontrol etmek için önemlidir. DNS öğrenme süreci genellikle ağ ayarları üzerinden yapılır. Bilgisayarınızın veya telefonunuzun ağ ayarlarına girerek kullandığınız DNS sunucusunu görebilirsiniz. Bu bilgi internet bağlantınızın hızını ve güvenilirliğini değerlendirmenize yardımcı olabilir. Aynı zamanda DNS sunucunuzu değiştirerek internet deneyiminizi optimize edebilirsiniz.

Adım Adım DNS Öğrenme

Windows İşletim Sistemi

1.      Başlat Menüsünü Açın: Başlat menüsünü açmak için ekranın sol alt köşesindeki Windows simgesine tıklayın.

2.      Ağ ve Paylaşım Merkezini Açın: "Ağ ve Paylaşım Merkezi" seçeneğine tıklayın. Bunu "Denetim Masası"ndan da yapabilirsiniz; ardından "Ağ ve Internet" ve "Ağ ve Paylaşım Merkezi" seçeneklerine gidin.

3.      Aktif Bağlantınızı Seçin: Aktif internet bağlantınızı (örneğin, Wi-Fi veya Ethernet) bulun ve üzerine tıklayın.

4.      Ağ Bağlantısı Durumunu Görüntüleyin: Bağlantı durumunu görüntülemek için açılan pencerede "Ayrıntılar" butonuna tıklayın.

5.      DNS Sunucusu Bilgilerini Görün: "Ağ Bağlantısı Ayrıntıları" penceresinde, "DNS Sunucusu" başlığının altında kullandığınız DNS sunucusunun IP adreslerini göreceksiniz.

macOS İşletim Sistemi

1.      Sistem Tercihlerini Açın: Ekranın sol üst köşesindeki Apple simgesine tıklayın ve "Sistem Tercihleri"ni seçin.

2.      Ağ Seçeneğine Gidin: "Ağ" seçeneğine tıklayın.

3.      Aktif Bağlantıyı Seçin: Sol taraftaki panelden aktif internet bağlantınızı (örneğin, Wi-Fi veya Ethernet) seçin ve "Gelişmiş" butonuna tıklayın.

4.      DNS Sekmesine Geçin: Açılan pencerede "DNS" sekmesine tıklayın.

5.      DNS Sunucusu Bilgilerini Görün: Burada, DNS sunucularının listesi görüntülenecektir. Kullandığınız DNS sunucularının IP adreslerini bu alandan öğrenebilirsiniz.

Android Cihazlar

1.      Ayarlar Uygulamasını Açın: Cihazınızın ana ekranında veya uygulama çekmecesinde "Ayarlar" uygulamasına gidin.

2.      Wi-Fi veya Ağ Bağlantısı Seçeneğine Gidin: "Wi-Fi" seçeneğine tıklayın. (Mobil veriyi kullanıyorsanız, “Ağ ve İnternet” gibi bir seçeneğe gidin.)

3.      Aktif Wi-Fi Ağına Dokunun: Bağlı olduğunuz Wi-Fi ağına dokunun veya ağ bağlantısının yanında bulunan ayar simgesine (dişli çark) tıklayın.

4.      Ağ Ayrıntılarını Görüntüleyin: Burada "Gelişmiş" seçeneğine tıklayın ve "DNS" veya "Ağ Ayrıntıları" başlığı altında DNS sunucusu IP adreslerini görebilirsiniz.

iOS Cihazlar

1.      Ayarlar Uygulamasını Açın: Cihazınızın ana ekranında "Ayarlar" uygulamasına gidin.

2.      Wi-Fi Seçeneğine Gidin: "Wi-Fi" seçeneğine dokunun.

3.      Aktif Wi-Fi Ağına Dokunun: Bağlı olduğunuz Wi-Fi ağının yanındaki bilgi simgesine (i) dokunun.

4.      DNS Bilgilerini Görüntüleyin: "DNS" başlığı altında, kullanılan DNS sunucularının IP adreslerini görebilirsiniz.

Telefonda DNS Nedir?

Mobil cihazlar da tıpkı bilgisayarlar gibi DNS sunucularını kullanır. Telefonunuzun ağ ayarlarından DNS sunucularını değiştirebilir ve daha iyi bir internet deneyimi sağlayabilirsiniz. Mobil cihazlarda DNS değiştirme işlemi genellikle "Ayarlar" menüsünden "Wi-Fi" veya "Mobil Veri" seçeneklerine girilerek yapılır.

DNS Sorguları

DNS sorgu işlemi, DNS sunucusunun bir alan adını IP adresine çevirme sürecidir. Bu sorgular internet tarayıcınızın doğru web sitesine yönlendirilmesini sağlar. DNS sorguları, internet trafiğinin temel yapı taşlarından biridir ve her gün milyarlarca kez gerçekleşir. Bu sorguların hızlı ve doğru bir şekilde işlenmesi, internetin kesintisiz çalışmasını sağlar.

DNS Güvenliği

DNS, internetin işleyişinde kritik bir rol oynadığı için güvenliği de büyük önem taşır. DNS’in güvenliğini tehdit eden birçok saldırı türü vardır. Bunlar arasında DNS zehirlenmesi (DNS poisoning), DNS yansıması (DNS reflection) ve DNS tünelleme (DNS tunneling) gibi saldırılar bulunur. Bu saldırılar, kullanıcıların internet trafiğini yönlendirebilir, izleyebilir veya engelleyebilir. Bu nedenle güvenilir DNS sunucuları kullanmak ve DNSSEC gibi güvenlik protokollerini desteklemek önemlidir.

DNS’in Gelecekteki Rolü

DNS, internetin temel yapı taşlarından biri olmaya devam ediyor ve gelecekte de önemli bir rol oynaması bekleniyor. İnternetin büyümesi ve gelişmesiyle birlikte DNS teknolojileri de evriliyor. DNS üzerinden güvenlik, hız ve kullanıcı gizliliği konularında yapılan iyileştirmeler, internet deneyimini daha da geliştirmeye devam edecek.

DNS, internetin işleyişinde kritik rol oynayan bir sistemdir. DNS’in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve neden önemli olduğunu anlamak, daha bilinçli internet kullanıcıları olmamızı sağlar.